Het dorp Reusel is als woonkern vermoedelijk ontstaan in de 7e eeuw, en bestond toen uit verspreide bebouwing. De belangrijkste kernen waren Reuseldorp en Lensheuvel. De buurtschap Lensheuvel maakt tegenwoordig onderdeel uit van het dorp. De vroegste bewoningssporen zijn uit de 6e eeuw, maar van een nederzetting was toen nog geen sprake.
Opgravingen, die begonnen zijn in 1997, hebben duidelijk gemaakt dat er een Romaanse kerk in Reusel heeft bestaan. Deze is waarschijnlijk voorafgegaan door een houten kerkje, waar de ligging van de oudst gevonden graven op wijst. De Romaanse kerk wordt vermeld in een document uit de 12e eeuw. Vanouds waren de kerken in Reusel toegewijd aan Maria. In de Middeleeuwen werd hier een wonderbaarlijk Mariabeeldje vereerd. Aan deze praktijk kwam omstreeks het jaar 1600 een einde. Het beeldje, vermoedelijk een Sedes Sapientiae, is ten prooi geraakt aan verval. Het huidige beeld, eveneens een Sedes Sapientiae, is gemaakt door Albert Meertens en in de kerk geplaatst in 1946.
De tufstenen Romaanse kerk werd geleidelijk aan uitgebreid met bakstenen delen en is later vervangen door een gotische kerk die tot 1897 bleef bestaan. De kerken waren gesitueerd bij de huidige bushalteplaats.
De gotische kerk was een kwartkerk die uit vier traveeën bestond. Zij bestond reeds in de 14e eeuw. In 1530 zijn er vermoedelijk twee hoge kruisarmen bijgebouwd. Een der twee altaren was gewijd aan Maria. Bestuurlijk viel Reusel grotendeels onder de Abdij van Postel.
In 1580 werd het dorp door oorlogsgeweld in het kader van de Tachtigjarige Oorlog verwoest en is een tijdlang verlaten geweest.
Na 1648 werd de kerk genaast door de Hervormden. De katholieken kerkten aanvankelijk te Arendonk maar mochten in 1672 een schuurkerk bouwen te Lensheuvel. Deze stortte in 1747 in, werd herbouwd maar brandde af in 1795. Toen ook kregen de Katholieken hun oude kerk weer terug. Deze werd nog hersteld in 1823 maar ze werd gesloopt in 1897, nadat in 1895 de neogotische kerk was gereedgekomen aan de noordelijke kant van de huidige Wilhelminalaan. Reeds eerder waren een zustersklooster (1879) en een fratersklooster (1884) opgericht. Beide kloosters zijn opgeheven, dat van de Zusters van Veghel in 1992.
De kerk, de begraafplaats, een park en de bijbehorende pastoriegebouwen vormen een mooi ensemble. Het Kerkplein wordt geflankeerd door het:
- Gemeentehuis, een opvallend gebouw in antroposofische architectuur, ontworpen door Max van Huut met daktuin en carillon, geopend in 2000.
- Monumenten op het Kerkplein, namelijk een bloem en het Monument voor de Gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog.
- Onze Lieve Vrouwe Tenhemelopneming kerk aan het Kerkplein is een neogotische kruisbasiliek uit 1895. De toren is geflankeerd door een kleine traptoren. Voorts is er een vieringtorentje. Het ruime interieur is voorzien van kruisribgewelven. Architecten waren P.J. Bekkers en A. Brüning, uit de school van Jos Cuypers.
- Dorpspomp op de hoek Kerkstraat/Lindestraat.
- Begraafplaats met in de muur een bas-reliëf van treurende vrouwen bij de Graflegging van Christus. Op de begraafplaats het graf van Deken van der Wee (‘s-Hertogenbosch, 1822 – Reusel, 1906), Eere kamerheer van Z.H. den Paus, Deken van het Dekenaat Bladel en 37 jaren Pastoor te Reusel en oprichter van de twee kloosters.
- Deken van der Wee Park, een klein maar fraai aangelegd park ten noorden van de kerk, met daarin onder meer een monumentale beuk.
Reusel kent drie kapelletjes:
- Een Mariakapel aan De Buizerd uit 1993 gebouwd door Jan Hoeks ter nagedachtenis aan zijn moeder. Het bevat een Mariabeeld dat afkomstig is uit Scherpenheuvel, een geliefd doel voor bedevaartgangers uit Reusel.
- Een veldkapelletje (Boskapel) aan de Burgemeester Willekenslaan uit omstreeks 1950, als dank voor het feit dat niemand van de Reuselse militairen in Indonesië is gesneuveld.
- De Poolse kapel uit 1988 aan de Mierdseweg is gebouwd door Guus Roijakkers die als ondernemer contacten met Polen onderhield. Het bevat een beeltenis van de Zwarte Madonna.
Een rondgang door de kerk van Onze Lieve Vrouw Tenhemelopneming.
De bouw van de huidige kerk begon in 1894 onder de bezielende leiding van de reeds bejaarde pastoor F.F.L. van der Wee (geb. 1822 en pastoor te Reusel van 1869 tot 1906). Op 23 september 1895 werd de kerk plechtig ingewijd door Mgr. W. van de Ven.
De Reuselse kerk, toegewijd aan O.L.Vrouw Tenhemelopneming, is een driebeukige kruiskerk in neogotische stijl. Bijzonder aan een dorpskerk is dat om het priesterkoor een omgang gebouwd werd. Aan beide zijden bevond zich vroeger een zijaltaar; rechts van de H.Barbara en links van O.L. Vrouw. De kerk is ontworpen door de architecten P.J. Bekkers en Arn. Bruning. De kerktoren was oorspronkelijk 65 meter hoog, na de verwoesting en wederopbouw na de tweede oorlog is hij nog 35 meter.
Bij de rondgang door de kerk rechtsom zien we eerst St. Joseph en het Kindje Jezus. Naast dit beeld ziet u het eerste wijdingskruisje. De 12 wijdingskruisjes symboliseren de twaalf apostelen en zijn verspreid in de muren aangebracht. Bij gelegenheid van 100 jaar Kerk (1995) zijn deze opnieuw geschilderd door Jan Tielemans.
De voormalige doopkapel is nu ingericht als gedachteniskapel voor onze overledenen. Tussen de gedachteniskruisjes bevindt zich een beeld waar Dominicus van de Moeder Gods en het Kind Jezus de rozenkrans ontvangt. Dominicus is de patroonheilige van de sigarenmakers. Bij de wijdingskruisjes zijn kaarsenarmpjes aangebracht in 2005. Deze kwamen van de Jozefkerk te Dongen.
In 1909 kreeg de parochiekerk onder pastoraat van C.P. Verstappen (1906-1938) een houten lambrisering, vervaardigd door J. Custers te Stratum. In de lambrisering is de kruisweg vervat, in 1951 geschilderd op board door Piet Engels uit Rosmalen. De onderschriften werden vernieuwd in 1995 door Jan Tielemans. In 2005 werden alle staties vakkundig gerestaureerd door B. vd. Tillaer uit Uden. Tegenover de kruiswegstaties hangen in de bogen koperen kronen die in 2005 aangekocht werden in een antiekzaak te Tilburg waar ook de sedilla op het priesterkoor vandaan komen.
In het zuidelijke transept is een gebrandschilderd raam aangebracht. Het raam is een voorstelling van Christus met 5 apostelen tijdens een storm op het meer, met als onderschrift ‘Heer redt ons wij vergaan’ In de bovenste cirkel staat een beeltenis van koning David. Het raam werd vervaardigd door P. Wiegersma uit Deurne in 1940. en na de oorlog geplaatst. Onder het raam bevindt zich een neobarokke biechtstoel (ongeveer 1840). Deze komt uit de gesloten kerk van Dongen en werd in 2005 in onze kerk geplaatst en gerenoveerd. Bovenaan vindt men een reliëf van de heilige Johannes Nepomucenus, een patroonheilige van de biecht. Rechts op de muur vindt men een terracotta beeld van de Heilige Willibrord. Dit beeld stamt uit de 17e-18e eeuw. In 2005 werden de ontbrekende delen weer aangevuld. Links van de biechtstoel bevindt zich het beeld van ‘Christus op de koude steen’. Dit stamt uit de 16e – 17e eeuw en werd gerestaureerd in 2005. De console is een geschenk van de adviseur van de laatste renovatie Z.E.H. Rector Lingg uit Oss.
In de zuidkapel of doopkapel is in de pilaar door Kardinaal Gibbons in juli 1985 wat men noemt ‘de eerste steen’ geplaatst. De doopvont is de oorspronkelijke doopvont van omstreeks 1900. Deze werd in 2005 aangepast om vrij van de muur in de ruimte te kunnen staan. In België werd in datzelfde jaar een passende koperen deksel gevonden dat het ooorspronkelijke platte deksel vervangt. Tegen de muur bevindt zich een gepolychromeerde beeldengroep van de Heilige Familie.
Links en rechts van het priesterkoor vinden we 2 eikenhouten beelden nl. Maria met kind en het Heilig Hart beeld. Deze zijn van omstreeks 1900. Boven het koor hangt een groot neogotisch triomf kruis (1895) dat gerenoveerd werd in 2005. Ook de ophanging werd vernieuwd. Onder het kruis bevindt zich het altaar dat gebouwd is door Harrie Vermeulen in 1970. De panelen uit de vroegere communiebank (Custers, Eindhoven 1893) werden daarin verwerkt. Zij beelden respectievelijk uit: het laatste avondmaal, het offer van Melchisedeck, Mozes en Aeron. In 2005 werden daar nog bij geplaatst: Leonardus van Veghel en de H. Franciscus van Sales. De rechtse Godslamp van rood en geel koper stamt uit de jaren 1830-1840. De linkse (geel koper met kroon) werd in 2005 geschonken door een Reuselse familie. De beide armaturen voor ophanging werden gemaakt door J. Schellens. De paaskandelaar (geel koper) is uit het midden van de 17e eeuw.
Kapel en klooster van de Zusters van Onze Lieve Vrouw Visitatie in Tilburg zijn overgegaan in handen van Fontys Hogescholen. De kapel wordt concertzaaltje. Het 111 jaar oude eiken altaar is gekocht door de parochie van Reusel. Zondag 18 juni 2006 is het nieuwe hoogaltaar gewijd. Links en rechts van het nieuwe hoogaltaar bevinden zich 2 gevleugelde engelen afkomstig van de oude communiebank (Custers, Eindhoven 1893).
In de zijkapel staat voorin een aangekleed (gestoffeerd) altaar met bijbehorende ambo. Beiden hebben we in permanente bruikleen. Het kruisbeeld (in bruikleen) is van Duitse origine. Op de tegenovergestelde muur bevindt zich een Vlaams houtsnijwerk van ‘de goede Herder’, uit lindenhout, dat behoorde bij de biechtstoel van de vorige kerk. Links aan de muur vindt u drie houten reliëfs uit de oude preekstoel. Zij tonen de bergrede van Jezus, de prediking van Willibrordus of Lambertus en Maria Tenhemelopneming. Zij zijn van eikenhout en afkomstig van Custers uit Eindhoven ca. 1900.
Orgelbouwer Loret, aanvankelijk te Sint Niklaas en later in Mechelen (B), bouwde in 1888 een orgel voor de Waalse kerk van Dordrecht. Toen deze kerk in 1985 werd gesloten kocht J.L. van den Heuvel Orgelbouw dit orgel. Na restauratie kreeg het in het jaar 1986 een plek op het priesterkoor in de RK kerk van O.L.Vr. Tenhemelopneming in Reusel.Het orgel bevat 784 pijpen en bovenop staat het beeld van koning David. In 2005 werd het orgel gerenoveerd en kreeg het een plaats in het transept noord. Voor het orgel is een ’tribune’ gebouwd voor het koor. Rechts van het orgel vindt u de bronzen klok.
Aan de noord-west zijde, bij de ingang, is een Mariakapel ingericht door pastoor Bijnen (1941) ter ere van Maria, Sterre der Zee. Reusel was voor 1600 een drukbezochte bedevaartplaats. Het glas-in-lood is vervaardigd door Ninaber van Eyben uit Boxtel in 1951. Het Mariabeeld , zittend met kind, kroon en scepter is van Albert Meertens, Berg en Dal 1947 en werd vervaardigd naar een oud schepenzegel uit Reusel.Het hekwerk werd vervaardigd bij Smego te Arendonk (B) in 2005.
Tegen de muur van het kerkportaal hangt een kruis met lijdensattributen uit de 19e eeuw.
In de kerktoren hangen 3 bronzen luidklokken van Petit en Fritsen uit Aarle Rixtel van 1948. Hun namen zijn: O.L.Vrouw (1187 kg, toon é), Willibrordus (734 kg, toon g) en Wilhelmus (517kg, toon a).